Tổng hợp 7 dạng Nghị luận văn học luyện thi vào lớp 10 hay gặp

7dạngđềnghịluậnthườnggặptrongđềthivàolớp101.PhântíchhoặcnêucảmnghĩvềnhânvậttrongtácphẩmtruyệnMởbài:Giớithiệutácphẩmvànhânvậtcầnnghịluận.Thânbài:Họcsinhcầnlàmnổibậtcácvấnđềtrọngtâmthôngquacácbướcsau:Bước1:Xácđịnhcácyếutốkhắchọalênmộtnhânvật:Hoàncảnhxuấtthân,phẩmchất,tínhcách,côngviệc.Bước2:Phântíchcáclờinói,hànhđộngcủanhânvậtthôngquacáctìnhhuốngđểkháiquátlênphẩmchấtcủanhânvật.Bước3:Nghệthuậtxâydựngnhânvật.Kếtbài:Kháiquátýnghĩatưtưởngcủatácphẩmthểhiệnquanhânvật.Vídụcụthể:Từnhữnghiểubiếtvềtruyệnngắn“LặnglẽSaPa”củaNguyễnThànhLong,emhãyviếtbàivănphântíchvẻđẹpnhânvậtanhthanhniên.Mởbài:Giớithiệutácphẩm“LặnglẽSaPa”củanhàvănNguyễnThànhLongvàanhthanhniênlànhânvậttrungtâmcủatácphẩm.Thânbài:Làmnổibậtnhânvậtanhthanhniênthôngquacácbướccụthểsau:Bước1:Giớithiệunhânvậtanhthanhniên27tuổi,làmcôngtáckhítượngkiêmvậtlíđịacầutrênđỉnhYênSơncao2600mét,anhsốngmộtmìnhtrênđóquanhnămchỉcómâymùbaophủ.Bước2:Nhânvậtanhthanhniênđượcđặttrongtìnhhuốnglàcuộcgặpgỡvớiônghọasĩvàcôkỹsư,trongcuộctròchuyệnngắnngủichỉ20phút,cácnéttínhcáchvàphẩmchấtcủanhânvậtnàyđượcbộclộrõ.Đólàmộtngườiyêunghề,saymêcôngviệc,cóýthứctráchnhiệmvớicôngviệc,giảndị,hiếukháchvàcólítưởngsốngcaođẹp.Ởphầnnàyhọcsinhcầnphảicócácdẫnchứnglấytừtrongtácphẩmđểđưavàotrongbàiviếtcủamình.Bước3:Nhậnxétvềnghệthuậtxâydựngnhânvậtanhthanhniên;cácchitiết,hìnhảnh,biệnphápnghệthuậtđặcsắc.Kếtbài:Kháiquátnhữngphẩmchất,tínhcáchcủaanhthanhniên,ýnghĩatưtưởngcủatácphẩmthểhiệnquanhânvật.2.PhântíchtìnhhuốngtruyệnQuantrọngnhấtlàhọcsinhphảixácđịnhđượctìnhhuốngtruyện,sauđócầnphântíchtácdụngcủatìnhhuốngtruyệntrongviệckhắchọanhânvậtvàchủđềtácphẩm.Bêncạnhđócầnlưuýđểtránhmắcphảinhữnglỗinhưphântíchvụnvặt,savàokểchuyệndàidòng,lanmanmàkhôngđúngtrọngtâmđềbài.3.PhântíchmộtgiátrịnộidungtrongtácphẩmtruyệnBước1:Xácđịnhgiátrịnộidungcủatácphẩmtruyện.Bước2:Triểnkhaigiátrịnộidungthànhcácluậnđiểmtrongbàiđểphântíchrõràng,cụthểtừngkhíacạnh.Bước3:Tìmdẫnchứng,chitiếttrongtácphẩmđểminhchứngchocácluậnđiểmtrên.Vídụ:Trongtruyệnngắn“Làng”,nhàvănKimLânđãmiêutảtâmtrạngcủanhânvậtôngHaivềtìnhyêulàng:“Ônglạimuốnvềlàng,lạimuốnđượccùnganhemđàođườngđắpụ,xẻhào,khuânđá...Chaoôi!Ônglãonhớlàng,nhớcáilàngquá”.(“Làng”–KimLân,NXBGiáodụcViệtNam,2018)Từnộidungđoạntríchtrênvàhiểubiếtcủaemvềtruyệnngắn“Làng”,emhãyviếtmộtbàivănlàmnổibậttìnhyêulàng,yêunướcvàniềmtinvớiCáchmạngcủanhânvậtôngHai.Đểgiảiquyếtyêucầucủađềbàitrên,họcsinhsẽtriểnkhaithôngquacáctìnhhuốngtruyện.Cụthể:ÔngHainghetinlàngChợDầutheogiặc:DiễnbiếntâmtrạngcủaôngHailàsữngsờ,bànghoàng,đauđớn,tủihổ.Đấutranhnộitâmdữdộitrướcbănkhoănquayvềlànghayởlạinơitảncư,cuốicùngnhânvậtrơivàotrạngtháibếtắc.Quađâynhàvănđãthểhiệntìnhyêulàng,yêunướcsâusắccủanhânvật.TâmtrạngôngHaikhitinlàngtheogiặcđượccảichính:Vuisướngđếnvỡòa,phấnkhởi,vuivẻtrởlại,quađâychothấyniềmtincủaôngđốivớicáchmạngvàtìnhyêulàng,yêunướcđếnthiếttha.4.PhântíchmộtgiátrịnghệthuậttrongtácphẩmtruyệnGiátrịnghệthuậttrongtácphẩmtruyệngồmgiọngđiệu,nghệthuậtxâydựngnhânvật,nghệthuậtkểchuyện...Cácemcầntriểnkhaithành3bướcsauđây:Bước1:Xácđịnhgiátrịnghệthuậtcủatácphẩm.Bước2:Triểnkhaigiátrịnghệthuậtthànhcácluậnđiểm.Bước3:Tìmdẫnchứngtrongtácphẩmđểminhchứngchocácluậnđiểmtrên.Đâylàkiểubàiđượcđánhgiálàtươngđốikhótrongcácdạngbàinghịluậnvềtácphẩmtruyện,dovậytrongquátrìnhôntậphọcsinhcầnnắmvữngkiếnthứccủatácphẩm,đặcbiệtlàcáckiếnthứcliênquanđếngiátrịnghệthuậtcủatácphẩmđó.Vídụ:PhântíchnghệthuậtmiêutảtâmlínhânvậtPhươngĐịnhtronglầnphábomởcuốitruyện"Nhữngngôisaoxaxôi"(LêMinhKhuê).5.Phântíchhoặccảmnhậnvềmộtbàithơ,khổthơĐâylàdạngbàithườnggặpvàchiếmdunglượngnhiềunhấttrongkiểubàinghịluậnvềtácphẩmthơ.Vớidạngbàinày,họcsinhphảithuộcvănbảnthơvàthựchiệntheobabước:Bước1:Xácđịnhvịtrí,nộidungchínhcủađoạnthơhoặckhổthơmàđềbàiyêucầu.Bước2:Phântíchcáchìnhảnh,biệnphápnghệthuật,ngôntừbiểucảm.Đâylàbướcquantrọngnhất,chiếmdunglượngkiếnthứcnhiềunhấtvàthểhiệnrõkỹnănglàmbàicủahọcsinh.Bước3:Kháiquátlạivẻđẹpcủabứctranhthơ,tìnhcảmcủatácgiảhoặccủanhânvậttrữtìnhthểhiệntrongđoạnthơ,bàithơ.Vídụ:CuộcđờicủaChủtịchHồChíMinhlànguồncảmhứngvôtậnchosángtạonghệthuật.Mộtnhàthơđãviết:"BácnằmtronggiấcngủbìnhyênGiữamộtvầngtrăngsángdịuhiềnVẫnbiếttrờixanhlàmãimãiMàsaonghenhóiởtrongtim!"(Ngữvăn9,tậphai,NXBGiáodục2017,trang58)Bước1:Khổthơthứbacủabàithơ"ViếnglăngBác"nhàthơViễnPhươngđãdiễntảcảmxúccủamìnhkhiởtronglăngBác.Bước2:Hìnhảnhnổibậttrongkhổthơ:Giấcngủbìnhyên,vầngtrăngsángdịuhiền,trờixanh.Biệnpháptutừ:Nóigiảmnóitránh,ẩndụchuyểnđổicảmgiác.Bước3:ĐoạnthơthểhiệnniềmxúcđộngnghẹnngàovànỗitiếcthươngvôhạncủanhàthơvớiBác.6.NghịluậnvềmộttưtưởngđạolíNghịluậnvềmộttưtưởngđạolílàbànluậnvấnđềthuộcđạođức,lốisống,nhâncáchconngườivàứngxửtrongxãhộinhưđứctínhkhiêmtốn,tinhthầnlạcquan,tấmgươngvượtkhó...(tíchcực)haylốisốngíchkỉhưởngthụ,bệnhvôcảm,sựdốitrá...(tiêucực).Dùđềbàiyêucầunghịluậnvềvấnđềtíchcựchaytiêucực,viếtđoạnvănhaybàivănthìbàiviếtvẫnphảiđầyđủ3luậnđiểmsau:Luậnđiểm1:Giảithíchcáckháiniệm,quanniệm,kháiquátvấnđềcầnnghịluậnlàgì.Luậnđiểm2:Nhậnđịnh,đánhgiávềvấnđềtưtưởngđạolí.Luậnđiểm3:Phảnđề,bàihọcnhậnthứcvàhànhđộngchobảnthân.Vídụ:BàithơMùaxuânnhonhỏcủaThanhHảimangkhátvọngđượcsốngcóích,cốnghiếnchođờilàmộtlẽtựnhiênnhưconchimmangđếntiếnghót,nhưbônghoatỏasắchương.TrongbàithơMộtkhúccaxuân,TốHữucũngđãviết:“Sốnglàchođâuchỉnhậnriêngmình”.HãytrìnhbàyýkiếncủaemvềquanniệmsốngtrongcâuthơtrêncủaTốHữubằngmộtbàivăn.-Luậnđiểm1:Giảithích,đánhgiá:+“Sốnglàchođâuchỉnhậnriêngmình”:Biếtchođiyêuthương,sốngtậntâm,quantâmnhữngngườixungquanh,cótráchnhiệmvớichínhmìnhvàngườikhác.+Giữa“cho”và“nhận”luôncómốiquanhệkhăngkhítvớinhau.Muốnnhậnđượcđiềutốtđẹptaphảibiết“cho”đinhữngđiềutốtđẹp.-Luậnđiểm2:Nhậnđịnh,đánhgiávềvấnđềtưtưởngđạolí.+Biểuhiệncủasựchođi:Chúngtacóthể"cho"đivềvậtchấthoặcsẻchiavềmặttinhthần.+Tácdụngcủaviệcchođi:Cuộcsốngtrởnênvuivẻ,ýnghĩa;nhậnđượctìnhcảmyêuthương,sựkínhtrọngtừmọingười...+Kếthợphàihòagiữa"cho"và"nhận".+Nêumộtsốtấmgươngcủaviệcchovànhận:HồChíMinh,BillGates...-Luậnđiểm3:Phảnđề,bàihọcnhậnthứcvàhànhđộngchobảnthân.+Lốisốngvôcảm,sốngchỉbiết“nhận”chứkhônghề“cho”-“Ăncỗđitrước,lộinướctheosau”đángphêphán.+"Cho"điđúnglúc,đúngmức,khôngnênmùquáng.+Bàihọctrongcuộcsống:biếtyêuthương,trântrọngcuộcsống.7.Nghịluậnvềmộtsựviệc,hiệntượngđờisống1.ĐặcđiểmNghịluậnvềmộtsựviệc,hiệntượngđờisốnglàbànluận,trìnhbàyquanđiểmvềmộthiệntượngxảyratrongthựctế,thuhútsựquantâmcủanhiềungườinhưnếpsốngvănminhđôthị,nghiệnmạngxãhội,cuồngthầntượng...2.NộidungVấnđềnhậnthức:lítưởng,mụcđíchsống,nghềnghiệp,ướcmơ...Vấnđềvềđạođức,tâmhồn,tínhcách:lòngyêunước,lòngnhânái,vịtha,baodung,độlượng;tínhtrungthực,dũngcảm,chămchỉ,cầncù,tháiđộhòanhã,khiêmtốn;thóiíchkỉ,bahoa,vụlợi...Vấnđềvềcácquanhệgiađình:tìnhmẫutử,tìnhphụtử,tìnhanhem...Vấnđềvềcácquanhệxãhội:tìnhđồngbào,tìnhthầytrò,tìnhbạn...Vấnđềvềcáchứngxử,đốinhânxửthếcủaconngườitrongcuộcsống.3.HìnhthứcDạngngắn:Mộtcâucadao,tụcngữ,danhngôn,châmngôn,câuthơ...Dạngdài:Mộtbàithơ/truyệnngắnmangýnghĩatriếtlí...4.Cáchlàmbàia)Mởbài:DẫndắtvàovấnđềcầnnghịluậnNêuvấnđềcầnnghịluậnra(tríchdẫn)Phảilàmgìvềvấnđềđưaranghịluận(cótínhchuyểný)b)Thânbài:*Bước1:Giảithíchtưtưởng,đạolícầnbànluận(...).Tùytheoyêucầuđềbàicóthểcónhữngcáchgiảithíchkhácnhau:Giảithíchkháiniệm,trêncơsởđógiảithíchýnghĩa,nộidungvấnđề.Giảithíchnghĩađencủatừngữ,rồisuyluậnranghĩabóng,trêncơsởđógiảithíchýnghĩa,nộidungvấnđề.Giảithíchmệnhđề,hìnhảnhtrongcâunói,trêncơsởđóxácđịnhnộidung,ýnghĩacủavấnđềmàcâunóiđềcập.*Lưuý:Tránhsavàocắtnghĩatừngữ(theonghĩatừvựng).*Bước2:Phântíchvàchứngminhnhữngmặtđúngcủatưtưởng,đạolícầnbànluận(...)Bảnchấtcủathaotácnàylàgiảnggiảinghĩalícủavấnđềđượcđặtrađểlàmsángtỏtớicùngbảnchấtcủavấnđề.Phầnnàythựcchấtlàtrảlờicâuhỏi:Tạisao?(Vìsao?)Vấnđềđượcbiểuhiệnnhưthếnào?Cóthểlấynhữngdẫnchứngnàolàmsángtỏ?*Bước3:Bìnhluận,đánhgiá(bànbạc,mởrộng,đềxuấtýkiến...):Đánhgiávấnđề:Nêuýnghĩacủavấnđề,mứcđộđúng–sai,đónggóp–hạnchếcủavấnđề.Phêphán,bácbỏnhữngbiểuhiệnsailệchcóliênquanđếnvấnđềđangbànluận(...)Mởrộngvấnđề*Bước4:RútbàihọcnhậnthứcvàhànhđộngTừsựđánhgiátrên,rútrabàihọckinhnghiệmtrongcuộcsốngcũngnhưtronghọctập,trongnhậnthứccũngnhưtrongtưtưởng,tìnhcảm,...(Thựcchấttrảlờicâuhỏi:từvấnđềbànluận,hiểurađiềugì?Nhậnravấnđềgìcóýnghĩađốivớitâmhồn,lốisốngbảnthân?...)Bàihọchànhđộng–Đềxuấtphươngchâmđúngđắn,phươnghướnghànhđộngcụthể(Thựcchấttrảlờicâuhỏi:Phảilàmgì?...)c)Kếtbài:Khẳngđịnhchungvềtưtưởng,đạolíđãbànluậnởthânbài(...)Lờinhắngửiđếnmọingười(...)